Yıllardır bilgisayarlar kullanıcılarının en
çok tercih ettiği işletim sistemi olan Windows’un sahibi Microsoft, 8 yıl önce
mobil cihazların “ben geliyorum” diyen krallığını göremediği gibi bir yıl
öncesine kadar da uyanamamıştı. IBM’in düştüğü hatayla bireysel pazarı
boşlayarak profesyonel pazarı amiral gemi bellemişti. Yeni ve devrimci ürünler
bulmaya çalışmak yerine amiral ürünleri olan Windows ve Office’i sağmaya devam
etmenin geleceği kurtaracağını sanıyorlardı. iPhone, iOS, Google, Android,
Samsung gibi bireysel teknolojilere yatırım yaparak sürdürülebilir büyümede
başarılı olan rakipleri Microsoft’un önünden hızla geçmesine rağmen rekabete
ısrarla ayak uydurmadılar. Boş bıraktıkları alanlarda devasa rakipler
yarattılar. Windows ve Office’nin 20 yıllık başarısı egolarını öyle kabartmış
ki; Apple, Google ve Samsung karşısındaki yenilgilerini dahi objektif bir
şekilde kabullenemediler. (Bir bilişim teknolojileri liderinin teknolojinin
nereye gittiğini bu kadar geç fark etmesi de ayrı bir yazının konusu.)
Mobil teknolojilerde hem yazılım, hem
uygulamalar, hem de cihazlar anlamında fersah fersah geride kalan Microsoft son
bir yıldır sessiz sedasız adımlar atıyor. Arkasında tam duramadıkları tablet
denemesi Surface “saldım çayıra Mevlam kayıra” misali pazarda ilerliyor. Microsoft,
geleceği göremeyen bir başka teknoloji firması olan Nokia’ya geçen sene ortak
olarak ve Android ile yarışabilmek için Windows Phone 8’i çıkararak çok
gerilerden de olsa cılız bir atak (bana göre taklit) yapmasına rağmen hala
mobil bilişim teknolojileri alanında epey gerilerde. Bir, bir buçuk yıldır
Nokia ile ortaklaşa çalışmalarına rağmen Lumia ve Windows Phone 8’den başka bir
şey çıkaramadılar ortaya. Dağ fare doğurdu anlayacağınız.
Tablet, akıllı telefon ve mobiliteye uygun
işletim sistemine rağmen Microsoft mobil teknoloji pazarında hala söz sahibi
değil. Çünkü cesur adımlar atamayan hantal bir teknoloji firmasına dönmüşler.
Babam “akıllı nasıl geçeceğini düşünürken
deli nehrin karşısına geçermiş” diye öğüt verirdi. Microsoft’un sorunu da
bu sanırım. Aşırı “iyice düşün”, “bekle gör” modundalar. Yalnız bu kadar
bekleyince “atı alan Üsküdar’ı geçmiş”
oluyor. Sadece rakiplerine bir alanda geçilmekle kalsa o da iyi. Akıllı
telefonlarda ve tablet bilgisayarlarda çoğunlukla kullanılan işletim sistemi olan
Android, bir bakarsınız dizüstü ve masaüstü bilgisayarların da işletim istemi
oluvermiş. Yetmemiş bir de iş programları çıkarmış. Windows’un ve Office’in
tahtını sallıyor. Olur mu, olur.
Microsoft bu tehlikenin farkında mı? Hiç
sanmıyorum. Baksanıza, yıllardır bulut teknolojisine çok bel bağlamış durumdalar.
Veri dopolama ve depolanan veriyi anında kullandırma, buluttan yazılım kullandırtma,
internet üzerinden çoklu ve anında iletişim gibi alanlardan sürdürülebilir
büyüme çıkarmaları çok zor. Üzerinde çalıştıkları bu teknolojileri daha iyisini
sunabilecek on binlerce teknoloji firması var dünyada. Geçiniz bunları.
Bill Gates ve Steve Ballmer demeçlerinde
geleceğin mobil teknolojilerde olduğunu, insanların hayatını kolaylaştıracak
teknolojilerin daima kazanacağını söylemelerine rağmen Microsoft’un son 10
yıldır uyuyan güzel olması çok ilginç. Microsoft’ın kıçı bir tarafa başı başka
tarafa gidiyor anlaşılan. Microsoft’u kurtaracak tek şey “proaktif firma” olmak olabilir. Onların boyutunda “temkinli firma” olmak demek “hantal firma” olmak demektir. Yeni
çıkan teknolojileri iyice analiz ettikten sonra gelecek gördüklerine yatırım
yapma stratejisini bırakıp, yeni teknolojiler geliştirmek üzere, rakipleri (Apple,
Samsung, Google…) gibi biraz “deli firma”
olmayı denemeliler. Risk almaktan korkmamalılar. Aldıkları tek risk başka
teknoloji firmalarını satın almak. Bu stratejiden de pek bir şey
çıkaramadıkları ortada. (Danışmanları her halde onlara büyük balık, küçük
balık, hızlı balık hikâyelerini anlatıyordur. Yüzlerce öğüt öğrenmektense,
birkaç öğütün üzerine derinlikli düşünmek daha ders vericidir. Balık hikâyelerine/öğütlerine
odaklanmalarını öneririm.)
Geçen hafta gazetede çıkan haberlere göre
Nokia tamamen Microsoft’un olmuş. Microsoft için mobil teknolojilerde
olabilmenin ve ilerleyebilmenin tek şartı bir cihaz firmasını satın almaktı ve
aldı da. Android’in başarısı ve yaygınlığı karşısında da yapacak bir şeyleri de
yok açıkçası. Hiçbir aklı başında akıllı telefon ve tablet üreticisi
Android’siz başarılı olamaz günümüzde. (Nitekim
Sony, HTC ve LG gibi devler Android’i tercih ediyor. Bana göre Blackberry de
Android’i tercih ederse içinde bulunduğu sıkıntılardan çıkabilir.) Çünkü Android’in
sadece telefon işletim sistemi değil, uygulama ekosistemi de çok başarılı.
Dolayısıyla mobil cihaz üreticileri Microsoft’un mobil yazılımlarına
ürünlerinde yer vermiyorlar. (Apple’ın iPhone, iPad ve iOS markaları ve
uygulama ekosistemini kendi içinde bir bütün olarak görüyor ve ayrı bir yerde
tutuyorum. Zaten Android ve Samsung’un yenemeyeceği tek firma şimdilik
Apple’dır. Yeter ki Apple, Steve Jobs’ın inovasyonlarına devam etsin.)
Microsoft mobil teknolojiler ve akıllı
telefonlar alanında erken davransaydı bugün akıllı telefonlar ve tabletlerde
Android yerine Windows olacaktı. Öyle olunca da Nokia’yı almak zorunda kalmayacaktı.
Örneğin Google, Android ile akıllı telefonlara ve tabletlere tamamen “bulaşmış”
durumdayken Motorola’yı alması büyük bir hataydı. Nitekim Motorola’yı bu yılın
başında Lenovo’ya sattılar. (Motorola’nın önemli patentlerini elde etmenin
dışında bu alımdan bir fayda da elde edemediler) Satmasalardı Android, Motorola’ya
özel bir yazılım haline gelebilirdi. Yanlıştan zamanında döndüler. Apple (Steve
Jobs demek daha doğru olur) gibi bir iraden ve vizyonun yoksa mobil teknolojide
yazılım ve cihazı bir arada sunmamalısın. Ama Microsoft’un başka seçeneği yok.
Apple gibi kendi yazılımına özel akıllı telefonlar ve tabletler ortaya koymak
zorundalar. Bu yüzden Nokia’yı almak onlar için doğru strateji. Başarılı
olurlarsa dizüstü ve masaüstü bilgisayarlardaki Windows’lardan güç alabilirler
ve Windows’u diğer mobil cihaz markaların işletim sistemi yapabilirler.
Microsoft, Google’a yenilmek istemiyorsa
Nokia üzerinden akıllı telefon ve mobil tablet piyasasına sızmanın yolunu
bulmak zorunda. Yoksa tarih olacaklar. Microsoft’u Google karşısında, Windows’u
Android karşısında, Nokia’yı Samsung karşısında, Surface’i iPad karşısında öne
çıkaracak stratejiler kabak gibi ortada olmasına rağmen Microsoft’un bunu
görebileceğini zannetmiyorum. Dediğim gibi çok hantal firma ve pazarlama
zekalarını da kaybetmişler. Sanırım sonları IBM’den farksız olmayacak.
Benim bir çıkış önerim var ama neyse J
Not: Bu yazıyı yazdıktan sonra (28 Nisan
2014’te) yayınlanan Nokia Lumia reklamında Nokia logosu yerine Microsoft logosu
kullanılmış. Microsoft geç de olsa Arap saçına dönen marka mimarisini düzeltmek
adına bir adım atmış oldu.